De partijen kwamen overeen om alvast 380 miljoen euro te reserveren voor de benodigde investeringen. Edo Kort is vanuit het ministerie van BZK betrokken bij U Ned en legt uit waarom dit een kans is die zij niet voorbij konden laten gaan.
Regionale opgaven, nationale belangen
Om de relatie tussen Rijk en regio te begrijpen, is volgens Edo eerst een stukje context nodig. “Regionale overheden kennen hun eigen omgeving het beste en zijn daarom beter in staat zijn tot maatwerk. Daarom is de regelgeving rondom ruimtegebruik veelal gedecentraliseerd. Dat neemt niet weg dat er óók grote nationale belangen kunnen spelen binnen bepaalde regio’s. Via bijvoorbeeld de Nationale Omgevingsvisie – kortweg NOVI – geeft het Rijk daarom wel richting mee op een aantal onderwerpen. En soms moet je als Rijksoverheid ook aan tafel zitten om dat nationale belang te behartigen. Het ministerie van BZK doet dat wanneer het gaat over de kwaliteit van de fysieke leefomgeving en stedelijke ontwikkeling in het algemeen en woningbouw in het bijzonder.”
Ogen op Utrecht
“Utrecht is een regio waar veel samenkomt. Een centrale ligging, economisch van groot belang voor Nederland, met een overspannen woningmarkt en een flink bereikbaarheidsvraagstuk. En dat in combinatie met de energietransitie waar het hele land mee aan de slag moet. Een complex speelveld dus, met veel belangen. Vanuit het kabinet en de Tweede Kamer is er logischerwijs veel aandacht voor Utrecht. Als ministerie van BZK willen we vooral graag dat er bijgebouwd wordt, maar wij snappen ook dat de opgaven niet los van elkaar te zien zijn. Het klinkt voor de hand liggend, maar om voldoende woningbouw te realiseren moet ook gekeken worden naar de link met bereikbaarheid. Dat dit heel complex kan worden, laat de casus A12-zone mooi zien.”
Woondeal regio Utrecht
“Het ministerie van BZK sluit sinds 2018 Woondeals met regio’s waar de woningnood het hoogst is. Woondeals zijn afspraken tussen ministerie, provincie, betrokken gemeentes en bouwende partijen om tot een gezamenlijke toekomstvisie te komen op de regionale woningbouw. Het ministerie stelt vervolgens expertise ter beschikking om de visie te helpen realiseren. In juni 2019 werd de Woondeal Regio Utrecht ondertekend. De ambitie is om tot 2040 104.000 woningen bij te bouwen. Daarbij zijn afspraken gemaakt over segmentatie – dus aantallen sociale huur, vrije huur en koopwoningen – en alvast een aantal locaties aangewezen waar woningbouw kan plaatsvinden. Bijvoorbeeld op de as tussen Utrecht Centraal en Nieuwegein. Waar de rest van de nieuwe woningbouwlocaties gaan komen, moet blijken uit het MIRT-onderzoek dat op dit moment door U Ned wordt uitgevoerd. Deze verstedelijkingsstrategie moet een integraal beeld geven van de ontwikkeling van de fysieke leefomgeving in de regio Utrecht”
Window of opportunity
“Eind 2019 besloot het kabinet 1 miljard euro beschikbaar te stellen voor een woningbouwimpuls. Extra budget om sneller woningbouw te realiseren in overspannen markten. Ongeveer tegelijkertijd was U Ned het BO MIRT aan het voorbereiden. Een bestuurlijk overleg waarin de ministeries van IenW en BZK met de regio afspraken maken over rijksprogramma’s en -projecten en de financiering die daarvoor nodig is. Een van de voorstellen die op tafel lag, was om de bereikbaarheid van nieuwe woonlocaties in Utrecht Zuidwest en Nieuwegein te verbeteren. Uit de business case van U Ned bleek dat hoe beter deze locaties ontsloten zijn, hoe meer woningen er gebouwd kunnen worden. Maar daarvoor was wel meer financiering nodig dan op dat moment beschikbaar. Vanuit de woningbouwimpuls een window of opportunity die we niet voorbij konden laten gaan en daarom besloten we om 60 miljoen euro te reserveren. Zo ontstond de bijzondere situatie dat het ministerie van BZK een bijdrage levert aan bereikbaarheidsmaatregelen, met als doel het realiseren van extra woningen.”
Rechten foto: Kick Smeets / Rijksoverheid.